เผยแพร่: ปรับปรุง: โดย: ผู้จัดการออนไลน์
ผู้จัดการสุดสัปดาห์ – โศกนาฏกรรมเหตุเพลิงไหม้สถานบันเทิง “เมาท์เทน บี (Mountain B)” ต.พลูตาหลวง อ.สัตหีบ จ.ชลบุรี เมื่อวันที่ 5 ส.ค. 2565 มีผู้เสียชีวิตแล้ว 17 ราย บาดเจ็บจำนวนกว่า 41 ราย เป็นประเด็นใหญ่ที่ทำให้สังคมหันมาพินิจพิศเพ่งบทบาทของหน่วยงานที่ดูแลสถานการณ์บันเทิงโดยเฉพาะผับบาร์คาราโอเกะ แม้มีมาตรฐานความปลอดภัยในเรื่องต่างๆ อย่างชัดเจน ในทางปฏิบัติมีความเข้มข้นมากน้อยเพียงใด
เป็นเหตุการณ์ที่เกิดในลักษณะซ้ำร้อยเหตุเพลิงไหม้ “ซานติก้าผับ (Santika Pub)” เขตวัฒนา กรุงเทพฯ เมื่อวันที่ 31 ธ.ค. 2552 เป็นเหตุให้มีผู้เสียชีวิต 61 คน และบาดเจ็บอย่างน้อย 225 คน ซึ่งความสูญเสียครั้งใหญ่ที่เกิดขึ้นในตอนนั้น นำสู่มาตรการความปลอดภัยที่รัดกุมมากขึ้นทั้งเรื่องการขออนุญาตเปิดสถานบันเทิง กฎหมายควบคุมอาคารว่าด้วระบบความปลอดภัยเกี่ยวกับเหตุเพลิงไหม้ รวมทั้ง การปล่อยให้เด็กอายุต่ำกว่า 20 ปี เข้าไปใช้บริการซึ่งกลายเป็นหนึ่งในผู้เสียชีวิตจากเหตุเพลิงไห้มครั้งนี้
อย่างไรก็ตาม ความสูญเสียที่เกิดขึ้นเป็นบทเรียนสังคมให้หันมาทบทวนช่องโหว่อันเป็นต้นตอของโศกนาฏกรรมเหตุเพลิงไหม้ เพื่อหยุดยั้งเหตุซ้ำรอยรุนแรงที่อาจเกิดขึ้นในอนาคตอันยากจากการคาดเดา อันเป็นบทเรียนแก่ทุกภาคส่วนทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน รวมถึงประชาชน
ตามรายงานเผยว่าสถานบันเทิง “เมาท์เทน บี (Mountain B)” ต.พลูตาหลวง อ.สัตหีบ จ.ชลบุรี เบื้องต้นทราบว่าสาเหตุเกิดจากไฟฟ้าลัดวงจรใกล้กับเวทีดนตรี หลังจากนั้นได้เกิดเพลิงไหม้อย่างรุนแรง ทำให้มีผู้เสียชีวิตและได้รับบาดเจ็บจำนวนมาก
ตรวจพบว่า “เมาท์เทน บี” เปิดเป็นสถานบันเทิงโดยไม่ได้รับอนุญาต และยังตั้งอยู่ในพื้นที่โซนนิ่งที่ไม่อนุญาตให้เปิดสถานบันเทิง นายณรงค์ บุญบรรเจิดศรี นายกเทศมนตรีเมืองสัตหีบ ลงพื้นที่ตรวจสอบบริเวณโดยรอบ ระบุว่า ผู้เป็นเจ้าของได้นำแบบแปลนขออนุญาตก่อสร้างร้านอาหารที่เป็นลักษณะเปิดโล่งมายื่นต่อเจ้าหน้าที่กองช่าง เมื่อปี 2561 – 2562 และตรวจสอบพบว่ามีการก่อสร้างและขออนุญาตไว้เปิดบริการเป็นร้านอาหารจริงในช่วงสถานการณ์โควิดเจ้าของได้ไปขอเปิดร้านระบุเป็นร้านอาหาร ทางเทศบาลจึงไม่ได้สงสัย จนกระทั่งเกิดเหตุไฟไหม้ขึ้น กล่าวคือ เมาท์เทน บี ลักลอบเปิดเป็นผับโดยที่เจ้าหน้าที่ไม่ทราบ
“ประเด็นการเสียภาษีท้องถิ่น ส่วนของร้านอาหารด้านหน้าและร้านหมูกระทะมีการเสียภาษี แต่ไม่ทราบรายละเอียด เพราะเจ้าหน้าที่จะประเมินการเก็บภาษีจากแบบแปลน ซึ่งหลังจากนี้จะรอเจ้าของกิจการและจังหวัดว่าจะประเมินอย่างไรกับโครงสร้างอาคาร ส่วนพื้นที่โดยรอบยังไม่พบว่ามีการลักลอบเปิดในลักษณะนี้” นายณรงค์ บุญบรรเจิดศรี นายกเทศมนตรีเมืองสัตหีบ กล่าว
อย่างไรก็ตาม เหตุสลดที่เกิดขึ้นสร้างความตื่นตัวให้ทุกภาคส่วนหันมาเข้มงวดกวดขันสถานบันเทิง ผับ บาร์ ยกเครื่องมาตรการการป้องกัน ช่วยเหลือนักท่องเที่ยวที่เข้ามาใช้บริการหากเกิดเหตุไฟไหม้ขึ้นจะได้ช่วยเหลือและนำนักท่องเที่ยวออกจากสถานที่ได้ทันท่วงที เพื่อเป็นการป้องกันเหตุที่เกิดขึ้นซ้ำรอยทุกพื้นที่ทั่วประเทศ โดยเฉพาะเรื่องทำความเข้าใจเกี่ยวกับเรื่องทางหนีไฟ เส้นทาง อุปกรณ์การป้องกันถังดับเพลิงที่จัดวางให้เห็นชัด สามารถเอาออกมาใช้ได้ทันท่วงทีหากเกิดเหตุเพลิงไหม้
รวมทั้งให้ผู้ประกอบการมีการซักซ้อมหากเกิดเหตุขึ้น เพื่อเวลาเกิดเหตุเจ้าของร้าน พนักงานจะได้พานักท่องเที่ยวออกจากที่เกิดเหตุได้อย่างปลอดภัย พร้อมได้กำชับให้ปฏิบัติตามมาตรการที่กำหนดในการเปิดให้บริการ เน้นย้ำห้ามเด็กและเยาวชนเข้าใช้บริการในสถานบริการ และห้ามจำหน่ายเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ให้เด็กและเยาวชน รวมถึงการปิดให้บริการตามเวลาที่กฎหมายกำหนด และเน้นย้ำมาตรการรักษาความปลอดภัยในสถานบริการต่อไป
นอกจากนี้ กระทรวงมหาดไทยสั่งเข้มทุกจังหวัดล้อมคอกคุมเข้มผับบาร์สถานบริการทุกแห่ง โดย นายสุทธิพงษ์ จุลเจริญ ปลัดกระทรวงมหาดไทย เปิดเผยว่า พล.อ.อนุพงษ์ เผ่าจินดา รัฐมนตรีว่าการกระทรวงมหาดไทย กำชับให้เข้มงวดกวดขันตรวจตราสถานบริการและสถานประกอบการที่มีลักษณะคล้ายสถานบริการให้ปฏิบัติตามกฎหมายที่เกี่ยวข้องอย่างเคร่งครัด เพื่อความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของผู้ที่เข้าไปใช้บริการ ทั้งการตรวจสอบสถานบริการที่มีสภาพอาคารเสี่ยงต่อความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของผู้เข้าไปใช้บริการ เพื่อเป็นการป้องกันเหตุอัคคีภัยในสถานบริการ และเพื่อความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินของผู้เข้าไปใช้บริการ จึงได้สั่งการไปยังผู้ว่าราชการจังหวัดทั่วประเทศ กำชับผู้รับอนุญาตให้ตั้งสถานบริการตามกฎหมายว่าด้วยสถานบริการทุกแห่งถือปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยสถานบริการและกฎหมายอื่น ๆ ที่เกี่ยวข้อง
รวมทั้งมาตรการเกี่ยวกับระบบความปลอดภัยสำหรับอาคารที่ใช้เพื่อประกอบกิจการเป็นสถานบริการ ไม่ว่าจะเป็นระบบไฟฟ้า ระบบป้องกันเพลิงไหม้ ทางออก ประตูทางออก ทางหนีไฟ บันไดหนีไฟ ประตูหนีไฟ และระบบอื่น ๆ ให้เป็นไปตามกฎหมายกำหนดประเภทและระบบความปลอดภัยของอาคารที่ใช้เพื่อประกอบกิจการเป็นสถานบริการโดยเคร่งครัด และบูรณาการร่วมกับหน่วยงานที่เกี่ยวข้องตรวจตราและเข้มงวดกวดขัน
สถานบริการและสถานประกอบการที่เปิดให้บริการในลักษณะที่คล้ายกับสถานบริการให้ปฏิบัติตามกฎหมายว่าด้วยสถานบริการตามกฎหมาย ทั้งนี้ หากพบว่าสถานบริการและสถานประกอบการใดกระทำการที่ฝ่าฝืนกฎหมาย ให้พนักงานเจ้าหน้าที่ดำเนินการตามอำนาจหน้าที่อย่างเง้มงวด ทั้งทางอาญาและทางปกครอง
และหากกรณีที่ปรากฏว่ามีการเพิกเฉยหรือละเลยไม่กระทำการหรืองดเว้นกระทำการตามกฎหมายของเจ้าหน้าที่ ให้ผู้บังคับบัญชาของเจ้าหน้าที่ผู้นั้น ดำเนินการทั้งทางอาญาและทางปกครองอย่างเฉียบขาดและรวดเร็ว และให้รายงานผลการให้กระทรวงมหาดไทยทราบด้วย
น.ส. บุษกร แสนสุข ประธานคณะกรรมการสาขาวิศวกรรมป้องกันอัคคีภัย วิศวกรรมสถานแห่งประเทศไทยฯ (วสท.) เปิดเผยว่าการควบคุมความปลอดภัยของเมาท์เทน บี ต้องเป็นไปตามกฎกระทรวง กำหนดประเภทและระบบความปลอดภัยของอาคารที่ใช้เพื่อประกอบกิจการเป็นสถานบริการ พ.ศ. 2555 โดยเฉพาะในหมวดที่ 5 ระบุเรื่อง ทางออก ประตูทางออก ทางหนีไฟ บันไดหนีไฟ และประตูหนีไฟ ซึ่งจำนวนทางออกและประตูทางออกในสถานบริการต้องสอดคล้องกับจำนวนคนสูงสุดที่อยู่ในพื้นที่สถานบริการนั้น โดยสถานบริการจะต้องมีจำนวนทางออกและประตูทางออกไปสู่ทางหนีไฟหรือออกสู่ภายนอกอาคารตามที่กำหนด โดยกฎหมายฉบับนี้ออกมาโดยมีกรณีซานติก้าผับเมื่อปี 2552
ทั้งนี้ กฎกระทรวงซึ่งว่าด้วยความปลอดภัยของอาคารนี้ มีเนื้อหาเน้นไปที่วัสดุอุปกรณ์ของสถานบริการ เช่น ผนังทนไฟ ซึ่งต้องผนังที่ทำด้วยวัสดุทนไฟที่มีคุณสมบัติในการป้องกันไฟได้ดีและมีอัตราการทนไฟเป็นไปตามที่กำหนด ทางหนีไฟ โดยเฉพาะประตูหนีไฟที่เป็นคำถามทุกครั้งกรณีเกิดเหตุเพลิงไหม้ ได้แก่
จำนวนคนสูงสุด ไม่เกิน 50 คน จำนวนทางออกและประตูทางออกไม่น้อยกว่า 1 แห่ง
จำนวนคนสูงสุด ตั้งแต่ 51-200 คน จำนวนทางออกและประตูทางออกไม่น้อยกว่า 2
จำนวนคนสูงสุด ตั้งแต่ 201-400 คน จำนวนทางออกและประตูทางออกไม่น้อยกว่า 3 แห่ง
จำนวนคนสูงสุด ตั้งแต่ 401-700 คน จำนวนทางออกและประตูทางออกไม่น้อยกว่า 4 แห่ง
จำนวนคนสูงสุด ตั้งแต่ 701-1,000 คน จำนวนทางออกและประตูทางออกไม่น้อยกว่า 5 แห่ง
จำนวนคนสูงสุด ตั้งแต่ 1,001 คนขึ้นไป จำนวนทางออกและประตูทางออกไม่น้อยกว่า 6 แห่ง
และนอกจากกฎหมายความปลอดภัยสถานบริการแล้ว ในการก่อสร้างอาคารยังมีกฎหมายที่เกี่ยวข้องกับระบบป้องกันอัคคีภัยในอาคารทั่วไป โดยต้องติดตั้งเครื่องดับเพลิงและระบบดับเพลิง ประกอบด้วยกฎกระทรวงฉบับที่ 33, 39, 47, 48, 50, 55 ซึ่งออกตามความในพระราชบัญญัติควบคุมอาคาร เช่น เนื้อหาในกฎกระทรวง ฉบับที่ 33 (พ.ศ.2535) ซึ่งระบุในข้อ16 ในอาคารสูงหรืออาคารขนาดใหญ่พิเศษต้องมีระบบสัญญาณเตือนเพลิงไหม้ทุกชั้น ระบบสัญญาณเตือนเพลิงไหม้อย่างน้อยต้องประกอบด้วย อุปกรณ์ส่งสัญญาณเพื่อให้หนีไฟที่สามารถส่งเสียงหรือสัญญาณให้คนที่อยู่ในอาคารได้ยินหรือทราบทั่วถึง, อุปกรณ์แจ้งเหตุที่มีทั้งระบบแจ้งเหตุอัตโนมัติและระบบแจ้งเหตุที่ใช้มือเพื่อให้อุปกรณ์ตาม (1) ทำงาน, กฎกระทรวง ฉบับที่ 39 (พ.ศ.2537) ซึ่งระบุว่าอาคารดังต่อไปนี้ต้องมีวิธีการเกี่ยวกับการป้องกันอัคคีภัยตามที่กําหนดในกฎกระทรวง ได้แก่ ห้องแถว ตึกแถว บ้านแถว บ้านแฝด และอาคารขนาดอื่นๆ
ทั้งนี้ กฎหมายทุกฉบับระบุว่า อาคาร ตึกแถว ทุกชนิดต้องมีเครื่องดับเพลิงในจำนวนและขนาดสอดคล้องกับขนาดพื้นที่ และยิ่งเป็นอาคารสูงก็ต้องมีระบบสัญญาณเตือนเพลิงไหม้ อย่างน้อย 1 เครื่อง ทุกชั้น และทุกคูหา – หากพื้นที่เกิน 2,000 ตรม. ต้องมีป้ายทางหนีไฟทุกชั้น และตัวอักษรไม่เล็กกว่า 10 ซม.
ทว่า ยังมีอาคารหลายแห่งที่ดัดแปลงต่อเติมและนำมาใช้ผิดประเภท เช่น นำไปใช้เป็นสถานบริการร้านอาหาร โรงเรียนสอนพิเศษ คาเฟ่ ฯลฯ จนทำให้ลักษณะการใช้งานไม่เหมาะสมกับอาคารอันตรายมากหากเกดอัคคีภัย
สำหรับในพื้นที่กรุงเทพฯ นายชัชชาติ สิทธิพันธุ์ ผู้ว่าราชการกรุงเทพมหานคร(กทม.) เปิดเผยหลังการตรวจสอบผับบาร์ในพื้นที่เมือง มีการดำเนินการตรวจสอบทั้งหมดเรื่องความปลอดภัยกับสถานบริการในพื้นที่เรื่องทางออกประตูหนีไฟ โดยรายงานทุกวันที่ 5 ของแต่ละเดือน ตั้งแต่ 20 มิ.ย. 2565 มีรายงานว่ามีทั้งหมด 83 แห่ง ที่มีปัญหา ซึ่งบางส่วนบางแห่งยืนยันว่าสั่งปิดและยืนยันการแก้ไข เรื่องปัญหาทางหนีไฟไม่เพียงพอ ซึ่ง กทม. ไม้ได้ดำเนินปิดทั้ง 83 แห่ง แต่มีการดำเนินการแก้ไข
“ความจริงแล้วผู้ประกอบการยิ่งสถานที่ใหญ่ ทำไว้ปลอดภัยและค่อนข้างรัดกุม เพียงแต่ใบอนุญาตมีปัญหาในเรื่องการอนุญาตแต่ทาง กทม.จะดูเรื่องของกายภาพ ดูความปลอดภัยในด้านของอัคคีภัย ไฟส่องสว่าง ไฟฉุกเฉิน ป้ายบอกทาง” พล.ต.อ. อดิศร์ งามจิตสุขศรี ที่ปรึกษาของผู้ว่าราชการ กรุงเทพมหานคร กล่าว
สำหรับการต่อเรื่องใบอนุญาตเป็นอำนาจของกองบัญชาการตำรวจนครบาล ผู้บัญชาการตำรวจนครบาล (ผบช.น) เป็นนายทะเบียน ตาม พ.ร.บ.ตำรวจนครบาล แต่ที่ทาง กทม.อนุญาตไว้ เป็นการอนุญาตในเรื่องของ พ.ร.บ. สาธารณสุข เรื่องของอาหาร เรื่องของการเล่นดนตรี
ส่วนธุรกิจสถานบันเทิงยามค่ำคืนที่กำลังฟื้นตัวหลังคลายล็อคสถานการณ์โควิด -19 โดยตั้งแต่กลางปี 2565 ที่ผ่านมา ทางการอนุญาตให้สถานบริการสถานประกอบการที่มีลักษณะคล้ายสถานบริการ สถานบันเทิง ผับ บาร์ คาราโอเกะ หรือสถานที่อื่นที่มีลักษณะคล้ายกัน โดยเปิดดำเนินการตามมาตรการป้องกันควบคุมโรคโควิด-19 ตลอดจนมาตรฐานความปลอดภัยอย่างเคร่ง
ขณะที่เหตุการณ์เพลิงไหม้สถานบันเทิง “เมาท์เทน บี” จ.ชลบุรี อาจไม่ใช่ครั้งสุดท้าย ทว่า การถอดบทเรียนสู่มาตรการด้านความปลอดภัยที่รัดกุม มีการดำเนินการอย่างเข้มงวดกวดขัดในทุกๆ ด้าน เชื่อได้ว่าจะมีส่วนลดความรุนแรงกรณีเกิดเหตุในลักษณะเดียวกัน
